Het mannelijk hormoon testosteron wordt vaak in één adem genoemd bij PCOS. Bij vrouwen met PCOS kunnen testosteronwaardes verhoogd zijn, wat klachten kan geven zoals overbeharing, acne en haaruitval. Wat is het verband tussen dit hormoon en PCOS en wat kun je eraan doen je testosteron te verlagen en klachten te verminderen?

Wat is testosteron? 

Testosteron is het mannelijk geslachtshormoon en één van de vele hormonen in het menselijk lichaam. Iedereen heeft het hormoon, man én vrouw. Het heeft invloed op de ontwikkeling van de geslachtsorganen en geslachtskenmerken zoals bijvoorbeeld schaamhaar. Daarnaast heeft het invloed op onder andere het libido, het humeur, de energiehuishouding en de spieropbouw. Het is van invloed op talgproductie (de bekende jeugdpuistjes zijn hieraan gelinkt) en het kan een rol spelen bij kaalheid.

Bij de man wordt testosteron voornamelijk in de geslachtsklieren aangemaakt, tot zo’n 70 procent. 30 procent wordt in de bijnieren aangemaakt, in totaal zo’n 7 mg per dag. Bij volwassen vrouwen wordt testosteron ook aangemaakt door de bijnieren, ongeveer voor 50 procent. De overige 50 procent wordt door de vrouwelijke geslachtsklieren (de eierstokken) geproduceerd, in totaal zo’n 1 tot 2 mg per dag. Bij onvolwassen vrouwen wordt er verhoudingsgewijs meer testosteron aangemaakt door de bijnieren.

Hoe werkt het?

Testosteron is opgebouwd uit vetten. Het wordt in het bloed gebonden aan verschillende eiwitten: 2 tot 3 procent van het testosteron is vrij in het bloed aanwezig. Een percentage van 20 tot 40 procent van het testosteron is gebonden aan albumine (eiwit) en 60 tot 80 procent is zeer vast verbonden met het zogenaamde Sex Hormone-Binding Globulin (SHBG) (Slingeland Ziekenhuis Doetinchem. (z.d.)) Het gebonden testosteron wordt inactief door het bloed vervoerd voor andere functies in het lichaam.

Testosteron wordt gemaakt van cholesterol. Dit wordt in meerdere stappen omgezet met behulp van bepaalde enzymen (hulp-eiwitten). Deze enzymen zijn nodig om de ene stof in de andere stof om te kunnen zetten. Voor een goede testosteronhuishouding dienen deze enzymen allemaal voldoende aanwezig te zijn. Daarnaast wordt vrij testosteron opgevangen door receptoren zodat het kan worden toegelaten in de cel om zijn functie uit te oefenen. De gevoeligheid van deze receptoren spelen ook een rol bij de mate waarin testosteron kan worden opgevangen en hangt af van diverse factoren.

Wat is het verband tussen testosteron en PCOS?

PCOS (en andere stoornissen in vruchtbaarheid) kan samenhangen met de lage aantallen glutamine moleculen aan de receptoren die testosteron opnemen. Er hoeft dan niet per se veel testosteron in het bloed aanwezig te zijn, maar de gevoeligheid en de mate van opname is dan hoog. Dezelfde hoeveelheid testosteron als bij een gezonde vrouw kan dan bij een vrouw met PCOS voor problemen zorgen.

Toch zijn er ook veel vrouwen met PCOS die wel degelijk hogere testosteronwaardes hebben. De oorzaak hiervan is niet eenduidig, maar heeft samenhang met oestrogeendominantie, genen en insulineresistentie (door dit laatste kunnen eierstokken extra worden gestimuleerd om meer testosteron aan te maken). Als er sprake is van verhoogde testosteronwaardes (of andere androgenen zoals DHT, andostieendion of DHEA(S)) kan dit ook invloed hebben op het in stand houden van PCOS en de bijkomende hormonale disbalans: een vicieuze cirkel. 

Testosteron verlagen: wat kun je doen?

Hoe minder sprake er is van insulineresistentie, hoe minder negatieve invloed dit kan uitoefenen op de overmatige aanmaak van testosteron door de eierstokken. Een hogere gevoeligheid voor insuline kan invloed hebben op verbetering van testosteronwaardes. 

Daarnaast is oestrogeendominantie en de afwezigheid van voldoende progesteron (door een uitblijvende eisprong) van grote invloed op testosteronwaardes. Overmatige oestrogeen kan door het aromatase-proces worden omgezet in verhoogde testosteronwaardes.

–> Het is essentieel om weer een eisprong en een regelmatige cyclus te krijgen, zodat er voldoende progesteron wordt aangemaakt en de mannelijke hormonen op een gezond niveau komen.

Het helpt dus niet voldoende om een supplement te nemen die de werking van androgenen tegengaan of om de pil of medicatie te nemen die een blokkerend effect hebben met betrekking tot de androgenen. Dit is symptoombestrijding. Het haalt wellicht een beetje druk van de ketel, maar het lost de dieper liggende verstoring (naar onze mening en ervaring) niet op. Het helpt je niet naar een duurzame gezondheid, waardoor je in de toekomst andere klachten kunt verwachten. 

Ook zijn voor het omzetten en vormen van hormonen zoals gezegd enzymen nodig. Deze enzymen werken (onder andere) onder leiding van mineralen. Wij zien in de praktijk dat veel vrouwen met PCOS onvoldoende mineralen binnenkrijgen en hierdoor niet alle enzymen hun functie goed uit kunnen voeren.

–> Mineraalrijke voeding of hoogwaardige, natuurlijke supplementen rijk aan mineralen kunnen je lichaam helpen om de juiste hormonen in de juiste verhouding aan te maken. 

Jouw cyclus herstellen begint bij voldoende rust, genoeg en kwalitatief eten. Wil je hier direct mee aan de slag? Bekijk dan eens ons aanbod of onze persoonlijke begeleiding.

Bronnen:

• Slingeland Ziekenhuis Doetinchem. (z.d.). Testosteron › Kenniscentrum Urologie Slingeland Ziekenhuis. Kenniscentrum Urologie. Geraadpleegd op 30 juni 2021, van https://urologie.slingeland.nl/kenniscentrum/behandelingen/testosteron/31/432