We beseffen dat het begrip insulineresistentie soms verwarrend kan zijn. De medische term is weliswaar relevant, maar je hebt er niet direct wat aan. Jouw behoefte is begrijpen en weten welke stappen jij kunt ondernemen als je PCOS hebt en insulineresistentie. In dit artikel proberen we het zo helder mogelijk uit te leggen.

Insulineresistentie bij PCOS

Insulineresistentie komt heel vaak voor bij vrouwen met PCOS. Naar schatting heeft maar liefst 70% van de vrouwen met PCOS last van insulineresistentie. Insuline is het hormoon dat ervoor zorgt glucose in de cellen kan worden opgenomen. Als er sprake is van insulineresistentie, je hoort het eigenlijk al aan de term, loopt dit proces niet optimaal omdat bepaalde cellen op dat moment resistent zijn geworden voor het hormoon insuline.

Gevolg: de bloedsuikerspiegel stijgt, de alvleesklier maakt insuline aan, insuline probeert de cellen open te krijgen maar dat wil niet echt lukken.

Zo werkt de bloedsuikerspiegel

Voordat we verder uitleggen hoe insulineresistentie ontstaat, is het handig om het proces van de bloedsuikerspiegel te begrijpen. Insulineresistentie heeft namelijk alles te maken met de bloedsuikerspiegel. Het complete proces leggen we uit in dit artikel. Sammenvattend: de bloedsuikerspiegel is de hoeveelheid glucose (een vorm van suiker) in je bloed. Je hebt altijd een bepaalde hoeveelheid glucose in je bloed nodig omdat het de primaire bron van energie is voor je hele lichaam. De bloedsuikerspiegel moet niet te hoog en niet te laag zijn, maar continu schommelen tussen een bepaalde range.

Hoe werkt insulineresistentie?

Om ervoor te zorgen dat de glucose vanuit je bloed in je cellen terechtkomt, geeft je alvleesklier het hormoon insuline af. Je kunt het als volgt zien: om de cel in te gaan, moet de glucose door een deurtje. Dit deurtje zit op slot. Insuline is de sleutel die in het slot (de receptor) van het deurtje past. Dit systeem werkt goed, zolang de sleutelgaten passend zijn voor de sleutel. Maar bij insulineresistentie reageren de sloten van het deurtje niet goed op de sleutel en gaat het deurtje niet open.

Gevolg: hoge bloedsuikerspiegel

Het gevolg van insulineresistentie is dat je bloedsuikerspiegel te hoog blijft en je alvleesklier meer insuline aanmaakt, omdat het geen signaal krijgt dat de bloedsuikerspiegel daalt. De theorie is dat het lichaam hierdoor extra insuline gaat aanmaken waardoor ook de insulinespiegel hoog wordt. Uiteindelijk kan er wél een doorgang komen voor de glucose naar de cellen, waarna een bloedsuikerdal kan ontstaan.

De directe gevolgen van insulineresistentie zijn dus:

1. Bloedsuikerschommelingen waarbij er lang een te hoge bloedsuiker is die soms wordt gevolgd door een bloedsuikerdip. Dit is stressvol voor het lichaam. En als je PCOS hebt, dan reageer je als het ware heftiger op stress (je stressemmer is sneller vol). 
2. Doordat de lever bij insulineresistentie extra wordt belast, kan het minder goed zijn in het uitvoeren van andere functies. Dit kan resulteren in hormonale verstoringen die samenhangen met PCOS. Denk hierbij aan verhoogde oestrogeenwaardes en cortisol die langer in het bloed blijven circuleren.
3. Hoge insulinespiegel in je bloed. Dit verhoogt onder andere het hormoon LH. Om tot een ovulatie te kunnen komen, moeten FSH en LH in de juiste verhouding aanwezig zijn. Dus als LH sterk verhoogd is, kan dat de ovulatie verhinderen.
4. Er is een duidelijk verband tussen insulineresistentie en de toename van laaggradige ontstekingen. Hierin is er sprake van een vicieuze cirkel: als er meer laaggradige ontstekingen zijn, is er meer kans op insulineresistentie en andersom.
5. Uiteindelijk kan zelfs Diabetes type 2 ontstaan, waarbij het lichaam niet meer in staat is zelf voldoende insuline aan te maken. Dat is een heel vergevorderd stadium van insulineresistentie.

Check: heb jij last van insulineresistentie?

Heb je last van onderstaande symptomen, dan kan het zijn dat je insulineresistent bent of last van bloedsuikerschommelingen hebt. Je kunt het niet zeker weten, dus dit is natuurlijk geen vervanging van een diagnose. Hiervoor zijn verschillende testen ontwikkeld.

• Trillerig wanneer je niet op tijd eet
• Moeite met het overslaan van een maaltijd (moeten eten)
• Drang naar zoetigheid of andere koolhydraten
• Extreme behoefte aan koolhydraten zoals suiker, rijst, brood, aardappelen
• Vaak moeten plassen en drinken*
• Cravings
• Moe na de maaltijd
• Niet verzadigd voelen
• Te veel eten
• Moeilijk stoppen met eten
• Snel aankomen/moeilijk afvallen, extra vetopslag op de buik.

Maar er zijn ook klachten en symptomen die je misschien niet meteen aan insulineresistentie zou linken:

• Moeite met concentreren
• Lusteloosheid en neerslachtigheid 
• Duizeligheid
• Stemmingswisselingen (gerelateerd aan te weinig eten) 
• Hoofdpijn
• Onzuivere huis en/of acne
• Algehele vermoeidheid
• PCOS/onregelmatige cyclus
• Verhoogd testosteron
• Verhoogde stresshormonen zoals cortisol en adrenaline

Mogelijke oorzaken van insulineresistentie bij PCOS

• Ontstekingen hebben een grote invloed op insulineresistentie. Alles wat ontstekingen kan veroorzaken, draagt bij aan het veroorzaken en verergeren van insulineresistentie.
• Het is belangrijk om niet te veel vet te eten. Ook overgewicht kan een rol spelen, maar dit is niet een op zichzelf staande oorzaak.  
• Te veel oestrogeen kan ontstekingen in de hand werken. 
• Ook stress is een enorme trigger van insulineresistentie middels ontstekingen.
• Bepaalde mineralen en vitamines verminderen ontstekingen. Hierin is met name de juiste verhouding heel belangrijk.

Wat kun je eraan doen als je PCOS hebt?

Er zijn drie elementen om aan te werken:

1. Je cellen gevoeliger maken voor insuline
2. Je bloedsuikerspiegel middels voeding zo stabiel mogelijk houden
3. Een gezond stressniveau per dag realiseren (niet te veel maar je hoeft het ook niet te elimineren, dat kan niet en hoeft ook niet)

Koolhydraten zijn niet de boosdoener

Maar hoe pak je dat aan? Want als je je hierin verdiept, kom je al gauw terecht in een wirwar aan adviezen. Het allerbelangrijkste om je te realiseren is dat koolhydraten/suiker niet de boosdoeners zijn. Vermijd ze dus niet! Lees hier meer over koolhydraten.

Wat wél werkt: 3 tips

1. Het totaalplaatje

Je cellen gevoeliger maken voor insuline doe je o.a. door te werken aan je vetzuurbalans, aan je mineralenstatus (o.a. kalium en magnesium), door ontstekingen te remmen, zo onbewerkt mogelijk te eten en je darmfunctie te optimaliseren. Dit kan wellicht wat overweldigend aanvoelen. Wij willen je meegeven dat alles met elkaar verbonden is. Door op de PCOS Loving manier te leven en eten pak je dit állemaal stap voor stap aan en gaat dit dus vanzelf.

2. 5 tot 6 keer per dag eten

Daarnaast is het belangrijk om gebalanceerd te eten. Hiermee bedoelen we 25% eiwit, 50% koolhydraten en 25% vet (in kcal). 

Wij zien in de praktijk dat 5 tot 6 keer per dag eten een heel fijn startpunt is om je bloedsuikerspiegel gedurende de dag zo stabiel mogelijk te houden. Wacht daarbij ongeveer 3 tot 4 uur tussen elke maaltijd.

3. Stress op gezond niveau houden

Tot slot is het dus belangrijk om je stress op een gezond niveau te houden. Dit betekent niet dat je geen stress kunt hebben, want je hebt ‘stress’ nodig. Maar als je de hele dag alle ballen hoog wilt houden en constant ‘aan staat’, dan kan dat tot een instabiele bloedsuikerspiegel leiden.

Bronnen

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23121642/ (de Luca et al., 2008).

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507839/#:~:text=Insulin%20resistance%2C%20identified%20as%20an,cell%20insulin%20production%20and%20hyperinsulinemia.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33681089/

https://academic.oup.com/jcem/article/91/12/4753/2656230

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4949305/

https://www.tvpo.nl/diabetes-en-de-lever/

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6369222/#:~:text=Although%20insulin%20normally%20promotes%20anabolic,leading%20to%20hyperglycemia%20and%20hypertriglyceridemia.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0009912009002513

https://academic.oup.com/jcem/article/91/12/4753/2656230

https://www.mdpi.com/1422-0067/23/8/4110

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12827388/#:~:text=Results%3A%20Cells%20treated%20for%2024,amplitude%20of%20the%20Ca%20signal.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1550857909000072